Z największą przyjemnością przedstawiamy Pierwszy Przewodnik po Częstochowie i Okolicy z 40-ma ilustracyami planem miasta Częstochowy i Mapą Okolic wydawnictwa Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego z 1909 roku. Informujemy, że Redakcja Serwisu celowo zmieniła kolejność oraz składnie poszczególnych, przypadkowych zdaÒ dlatego prosimy o nie kopiowanie poniższych informacji. _____________________________________________________________________
Kopiowanie, reprodukowanie oraz wykorzystywanie tekstów w całości (bądź ich fragmentów) w innych mediach, bez uprzedniej, pisemnej zgody jest surowo zabronione. Nie bierzemy odpowiedzialności za zamieszczone przez nas informacje oraz za decyzje i konsekwencje jakie Odwiedzjący podejmą na ich podstawie. Na podstawie dostępnej literatury oraz artykułów zamieszczonych na łamach częstochowskich dzienników powstał dział historii Częstochowy, w którym przedstawione zostały najważniejsze i najbardziej istotne wydarzenia. Mamy nadzieję, że nasz serwis jest dobrym niezależnym ºródłem wielu informacji i będzie stanowił kompendium wiedzy o Częstochowie dla wszystkich internautów. Ostatnia modyfikacja: 2013.09
RYS HISTORYCZNY Historya Częstochowy- to głównie historya Jasnej Góry; tej zaś w krótkim zarysie podać nie można, gdyż jest tak ściśle związana z dziejami całej Polski, przynajmniej w dwóch ostatnich wiekach jej niezależności, że mimowoli musielibyśmy wkroczyć w ogólny bieg wypadków historycznych, na co znowu rozmiary Przewodnika nie pozwalają. To też nie kusząc się o całokształt dziejów, podajemy tu trzy krótkie szkice traktujące 1) o pielgrzymkach królów polskich do Jasnej Góry, 2) o rozwoju historycznym miasta, 3) o twierdzy Jasnogórskiej. III. Rys Historyczny twierdzy Jasnogórskiej (cz. II) Między 1735 a 1750 r. forteca Jasnogórska była biernym świadkiem smutnych wypadków, które rozgrywały się pod jej murami. Wojska rosyjskie, ścigając rozproszone oddziały konfederatów dzikowskich, zajęły i spustoszyły dobra klasztorne. Pobici zaś i upadli na duchu przywódcy konfederacyi: Tarło, Ożarowski, ¶widziÒski szukali schronienia w murach twierdzy i znaleºli u zakonników gościnne przyjęcie i spokojny przytułek. W kilka lat potem przesunęły się znów pod Jasną Górą gospodarujące w Polsce jak we własnym kraju wojska austryackie pod wodzą feldmarszałka Laudona. Niedługo trwał spokój w pierwszych latach panowania Stanisława Augusta. Już w 1770 r. zawierucha konfederacyi barskiej, ogarniając stopniowo kraj cały, przeniosła się również i w okolice Częstochowy. Puławski na czele swego niewielkiego, lecz dzielnego oddziału, upatrzył sobie i wybrał twierdzę Jasnogórską jako stały i najpewniejszy punkt oparcia, jako podstawę operacyjną dla porozrzucanych dokoła oddziałów partyzanckich. Urzeczywistnienie tego zamiaru nie poszło mu jednak tak łatwo, ponieważ Paulini, nauczeni niejednokrotnem doświadczeniem, starali się ile możności zachować jak najściślejszą neutralność i nie chcieli brać bezpośredniego udziału w ówczesnych zamieszkach wojennych. Puławski musiał chwycić się zwykłego w takich wypadkach środka, podstępu, aby opanować twierdzę i umieścić w obrębie fortyfikacyi własną załogę. Po kierunkiem światłych wskazówek dowódców konfederackich: Choisy' ego i Viomenila inżynierowie francuscy umacniali naprędce fortyfikacye tak, że już w grudniu tego samego roku Puławski mógł spokojnie wytrzymać kilkutygodniowe oblężenie Jasnej Góry przez oddział rosyjski Drewicza. Gdy Drewicz, zniechęcony zbyt wytrwałym oporem, oddalił się z pod murów klasztoru, Puławski, korzystając z chwilowej swobody, przedsiębrał liczne a śmiałe wycieczki w rozmaite okolice kraju. W twierdzy pozostawała wtedy tylko nieliczna załoga złożona z 800 konfederatów; reszta oddziału zaś pod wodzą Puławskiego rozwijała bardzo żywą działalność: biegła pod PoznaÒ, ku linii Dunajca w skomplikowanych planach Dumouri za, nieraz zapędzała się aż w okolice Lwowa. Tak trwało wszystko do r. 1772. Z biegiem czasu jednak konfederacya zaczęła chylić się do upadku. Twierdze, znajdujące się jeszcze w rękach konfederatów: Tyniec i Lanckorona poddawały się jedna po drugiej; wobec tego kapitulacya Częstochowy wydawała się również nieuniknioną. Puławski, zagrożony osobiście surowym wyrokiem trybunałów koronnych, wymknął się za granicę. Pozostały dowódca załogi częstochowskiej, RadzimiÒski, zgodził się na kapitulacyę, ale pod tym jednym ważnym warunkiem, że warownia Jasnogórska przejdzie od razu w ręce wojsk królewskich bez pośrednictwa wojsk cudzoziemskich. To niezłomne postanowienie konfederatów wywołało z kolei energiczny protest i opór ze strony dowódców rosyjskich. Stąd nowa walka. Pod murami Jasnej Góry stoczono ostatni, rozpaczliwy bój, który wobec przewagi sił nieprzyjacielskich musiał zakoÒczyć się poddaniem Częstochowy, 'na dyskrecyę'. Stało się to 25 sierpnia 1772 r.
Stanisław August w kilka lat póºniej przesłał na Jasną Górę swego własnego komendanta, przejmując w ten sposób twierdzę częstochowską z rąk Paulinów pod wyłączną opiekę rządu królewskiego. Na mocy tego rozporządzenia starostwa kłobuckie i brzeºnickie przechodziły również na własność rządu i rzeczywiście zostały wcielone do dóbr rządowych.
Po ostatnim rozbiorze Częstochowa znalazła się pod panowaniem pruskiem i otrzymała garnizon cudzoziemski, który usunęły dopiero w 1806 r. wojska Ks. Warszawskiego. Oblężona przez Austryaków w 1809 r. Częstochowa zdołała wprawdzie tym razem się obronić, lecz nie trwało to już długo, bo wraz z upadkiem Napoleona skoÒczyły się krótkie lata jej niezawisłości. Ostateczna kapitulacya 1813 r. położyła raz na zawsze kres istnieniu warowni częstochowskiej. Pod rządem Królestwa wyszedł rozkaz zrównania wałów i przekopów, a cesarz Mikołaj I w 1843 r. Przeznaczył oddzielny fundusz w celu przywrócenia miejsca dawnej fortecy do zupełnego porządku.