Z największą przyjemnością przedstawiamy Pierwszy Przewodnik po Częstochowie i Okolicy z 40-ma ilustracyami planem miasta Częstochowy i Mapą Okolic wydawnictwa Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego z 1909 roku. Informujemy, że Redakcja Serwisu celowo zmieniła kolejność oraz składnie poszczególnych, przypadkowych zdaÒ dlatego prosimy o nie kopiowanie poniższych informacji. _____________________________________________________________________
Kopiowanie, reprodukowanie oraz wykorzystywanie tekstów w całości (bądź ich fragmentów) w innych mediach, bez uprzedniej, pisemnej zgody jest surowo zabronione. Nie bierzemy odpowiedzialności za zamieszczone przez nas informacje oraz za decyzje i konsekwencje jakie Odwiedzjący podejmą na ich podstawie. Na podstawie dostępnej literatury oraz artykułów zamieszczonych na łamach częstochowskich dzienników powstał dział historii Częstochowy, w którym przedstawione zostały najważniejsze i najbardziej istotne wydarzenia. Mamy nadzieję, że nasz serwis jest dobrym niezależnym ºródłem wielu informacji i będzie stanowił kompendium wiedzy o Częstochowie dla wszystkich internautów. Ostatnia modyfikacja: 2013.09
Królestwo Polskie pod względem charakteru powierzchni i wyniesienia jej nad poziom morza podzielić można na dwie części: południową- wyżynową i północną-nizinową. Wyżyna południowa obejmuje części południowe ziemi Kieleckiej, Radomskiej, Piotrkowskiej i Lubelskiej; dzielimy ją na wyżynę Lubelską Małopolską, obejmującą góry ¶- to Krzyskie i ¶ląską, wchodzącą w granice Królestwa tylko wschodnim swym kraÒcem pod nazwą Zagłębia Dąbrowskiego. Kraniec zachodni wyżyny Małopolskiej stanowi Krakowsko- WieluÒskie pasmo górskie, oddzielające wyraºnie wyżynę ¶ląską od Małopolskiej. Na tem to paśmie górskim powstała Częstochowa. Jadąc koleją w stronę Warszawy, zbliżamy się do krainy Wielkich Nizin, w kierunku przeciwnym jedziemy po wyżynie śląskiej przy zboczu zachodniem pasma Krakowsko- WieluÒskiego, a od st. Zawiercia zdążamy ku środkowi Zagłębia Dąbrowskiego. Drogą DębliÒsko- Dąbrowską jedziemy od Gołonoga do Olkusza po wyżynie ¶ląskiej, za Olkuszem wjeżdżamy na pasmo Krakowsko- WieluÒskie, przecinając je wpoprzek a po wyżynie Małopolskiej jedziemy aż pod Radom; wreszcie zjeżdżamy w nizinę północną. Pasmo Krakowsko- WieluÒskie stanowi wyłaniającą się na powierzchnię wielka płyta wapienia, ciągnąca się pasem trzechmilowej szerokości od brzegów Wisły pod Krakowem przez Częstochowę aż po WieluÒ (kierunek północno- zachodni). Pod wpływem wody i powietrza, w ciągu długiego okresu czasu, płyta wapienna została poszarpaną i dziś widzimy tylko jej strzępy pod postacią stromych fantastycznych grup skalnych i głębokich o brzegach stromych dolin i parowów; skały te i doliny tworzą nader malownicze krajobrazy. Charakter górski i skalisty zachowuje pasmo nasze tylko na przestrzeni od Krakowa do Częstochowy i dlatego nosi ono jeszcze nazwę pasma Krakowsko- Częstochowskiego. Za Częstochową (1) obniża się ono a potem już tylko w postaci nieznacznych pagórków dosięga Wielunia. W nauce geologii wapieÒ płyty Krakowsko- WieluÒskiej nosi nazwę Jurskiego (od podobnego wapienia w górach Jura we Francyi); nazwą tą oznacza się jego wiek w dziejach skorupy ziemskiej. WapieÒ jurski, zwany także skalistym, gdziekolwiek w innych krajach występuje, tworzy tegoż charakteru krajobrazy, jakie oglądamy w pasmie Krakowsko- WieluÒskiem czyli Jurze Krakowskiej. Najpiękniejsze okolice Jury Krakowskiej, najlepiej odzwierciedlające charakter jej krajobrazu, to: PanieÒskie Skały nad Wisłą, dolina Prądnika (Ojców i Pieskowa Skała) z sąsiednimi dolinami, góry SmoleÒskie, Potok Złoty, wzgórza OlsztyÒskie i wiele innych zakątków w pasmie ukrytych. Drugą znamienną cechą wapienia jury skalistej jest łatwość tworzenia się w jego wnętrzu pod wpływem działania chemicznego wody pieczar czyli jaskiÒ z wapiennemi naciekami. W pasmie Krakowsko- WieluÒskiem najwięcej jaskiÒ utworzyło się na południu pasma; ostatnią jaskinią w północnej jego części jest jaskinia OlsztyÒska, w pobliżu Częstochowy, obok miasteczka Olsztyna położona; jest to jedna z największych jaskiÒ w naszem pasmie. Skała Jasnej Góry i okoliczne należą do dolnych warstw wapienia jurskiego, bardziej płytowych, tworzących wzgórza o spadkach łagodnych; właściwy charakter wzgórz skalistych przedstawia jeszcze okolica Olsztyna. Jeszcze niższe piętro utworów jurskich, znane pod nazwą jury brunatnej, stanowią iły i gliny brunatne z bogatemi złożami rudy żelaznej. Utwór ten występuje szerokim pasem na zachód od Częstochowy, gdzie są kopalnie rudy żelaznej. Gleba skalistej części pasma Krakowsko- WieluÒskiego jest nieurodzajną, na wyżynach brak wody, a niektóre piękne jego okolice to jakby oazy wśród pustyÒ powstałe. Pomimo to na zboczu zachodniem pasma wytryskują liczne ºródła, dające początek tak znacznym rzekom Polski, jak Warta, płynąca pod Częstochową, Pilica i Przemsza. ¨ródła Warty wytryskują w Kromołowie pod Zawierciem w odległości 6 mil od Częstochowy. Okolica Częstochowy należy do systemu Odry, bo oprócz Warty, w odległości 7 mil na zachód od Częstochowy wypływają ºródła dużego dopływu Warty, rzeki Prosny. Skały o stromych zboczach pasma Jury Krakowskiej nadawały się do wznoszenia na ich szczytach zamków i klasztorów obronnych. Na przestrzeni między Częstochową i Krakowem naliczyć ich można 16, przeważnie w ruinach. Oba kraÒce pasma, południowy i północny, wieÒczą dwie wielkie strażnice Polski- Wawel oraz Klasztor Jasnogórski. 1) wzniesienie nad poziom morza Częstochowy- miasta wynosi 250 metrów