Z największą przyjemnością przedstawiamy Pierwszy Przewodnik po Częstochowie i Okolicy z 40-ma ilustracyami planem miasta Częstochowy i Mapą Okolic wydawnictwa Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego z 1909 roku. Informujemy, że Redakcja Serwisu celowo zmieniła kolejność oraz składnie poszczególnych, przypadkowych zdaÒ dlatego prosimy o nie kopiowanie poniższych informacji. _____________________________________________________________________
Kopiowanie, reprodukowanie oraz wykorzystywanie tekstów w całości (bądź ich fragmentów) w innych mediach, bez uprzedniej, pisemnej zgody jest surowo zabronione. Nie bierzemy odpowiedzialności za zamieszczone przez nas informacje oraz za decyzje i konsekwencje jakie Odwiedzjący podejmą na ich podstawie. Na podstawie dostępnej literatury oraz artykułów zamieszczonych na łamach częstochowskich dzienników powstał dział historii Częstochowy, w którym przedstawione zostały najważniejsze i najbardziej istotne wydarzenia. Mamy nadzieję, że nasz serwis jest dobrym niezależnym ºródłem wielu informacji i będzie stanowił kompendium wiedzy o Częstochowie dla wszystkich internautów. Ostatnia modyfikacja: 2013.09
Zależnie od warunków klimatycznych naszego kraju ruch pątniczy na Jasną Górę rozpoczyna się zwykle w drugiej połowie marca i koÒczy się w paºdzierniku. Początkowo ruch ten jest bardzo słaby. Liczba pielgrzymów, przybywających w marcu i kwietniu, nie przekracza tysiąca. Wędrówki rozpoczynają zazwyczaj kurpie z gub. £omżyÒskiej, przychodzący do Częstochowy około Wielkiego Czwartku, mieszkaÒcy Krasnego gub. Lubelskiej, żyrardowa, i ¶lązacy z Prus, a koÒczy je lud z najbliższych okolic. Porządek ten, w którym nie grają roli ani czynniki geograficzne, ani ekonomiczne, uświęciła długoletnia tradycya. Właściwy ruch pątniczy rozwija się na szerszą skalę w maju, wraz z nastaniem ciepłych dni wiosennych. Ulice Częstochowy ożywiają się wówczas tłumami pielgrzymów, którzy, tworząc mniejsze lub większe gromady zwane powszechnie kompaniami, przeciągają przez miasto z pieśnią nabożną na ustach. Szczególną uwagę budzą kompanie większe, składające się z tysiąca i więcej osób, którym przewodniczą księża. Mnóstwo chorągwi, feretronów, zieleni, dziewczęta w białych sukniach, młodzieÒcy z szarfami na piersiach, włościanie, ustawieni w szeregi, często w prześlicznych i barwnych strojach ludowych, wreszcie orkiestra, przygrywająca całemu pochodowi, - wszystko to potęguje uroczysty nastrój duszy pątnika i przykuwa wzrok widza.
Ilość ludzi, składających pojedyÒczą kampanię, waha się w nader szerokich granicach: od 20 do 2000 i więcej. Najczęściej są to gromady, złożone z 200 do 500 osób. W roku 1908 na ogólną liczbę 785 kompanii było: 243 kompanii po 200 do 500 ludzi 230 kompanii po 100 do 200 ludzi, 190 kompanii po 20 do 100 ludzi, 88 kompanii po 500 do 1000 ludzi, 22 kompanii po 1000 do 2000 ludzi, 9 kompanii po 2000 do 3000 ludzi. W drodze kompanie łączą się, tworząc razem kilkunastotysięczne gromady. Za wyjątkiem dzieci poniżej lat 12-tu spotykamy w nich ludzi różnego wieku, przeważnie jednak w okresie pomiędzy 20 i 45 rokiem życia. Ale nawet i ludzie starsi, 60 i 70- o letni, chętnie biorą udział w tych wędrówkach i względnie znoszą je dobrze. Stosunek wzajemny płci obojga w pojedyÒczej kompanii nie był nigdy przedmiotem ścisłego obliczenia. Jeżeli wolno uogólnić spostrzeżenia, zebrane w kilkunastu kompaniach, możemy przyjąć niemal za prawidło, że na jednego mężczyznę przypada 3 do 5 kobiet. Każdej kompanii towarzyszy kilku żebraków i spora garstka chorych, których sprowadza do Częstochowy nadzieja poprawy lub odzyskania zdrowia. Najwybitniejszą w kompanii osobą jest przewodnik, t. zw. Starszy Brat, który obiera kierunek wędrówki, wyznacza odpoczynki i noclegi w czasie drogi, zbiera składki na msze i ogólne potrzeby kompanii, ma pieczę nad utrzymaniem porządku i rozmieszczeniem pielgrzymów w samej Częstochowie. O ile w kompaniach biorą udział księża, obowiązek przewodniczenia spada na ich barki. Czynności "Starszych Braci" sprowadzają się wówczas do roli podrzędnej. Przecięciowo na 750 kompanii, przybywających rocznie do Częstochowy, przypada około 150 księży. Lud, zbierający się u stóp Jasnej Góry, pochodzi z najrozmaitszych okolic Królestwa, Litwy, Wołynia, Podola, z niektórych gubernii Cesarstwa, wreszcie z Austryi i Prus. Najliczniej reprezentowane jest Królestwo. O wzajemnem ustosunkowaniu pielgrzymów z Królestwa może dać pojęcie następująca tablica:
Nie przytaczamy danych statystycznych z lat innych, ponieważ stosunek wyżej podany nie wiele się zmienia. Ztąd wniosek, że gubernie, położone najbliżej, wysyłają największą liczbę pielgrzymów, że im dalej na północ, tem ilość ich się zmniejsza. Jest to zrozumiałe, gdyż pomijając już zbyt dużą odległość, lud z gubernii północnych Królestwa i z Litwy odbywa pielgrzymki do Wilna. Należy jednak zaznaczyć, że, poczynając od roku 1905, zauważyć można liczniejszy napływ pielgrzymów z gub. GrodzieÒskiej i WileÒskiej. A mianowicie w r. 1904 z gub. GrodzieÒskiej naliczono zaledwie 1,170 ludzi, w r. 1907 - 4,800. Z Wołynia i Podola bywa przecięciowo 100- 400 osób. Wyjątkowo w r. 1907 przybyło 1,195 osób, prócz tego 210 z gub. Kijowskiej i 80 z Mohilewskiej. W ostatniem pięcioleciu zanotowano jedną tylko kompanię z gub. KowieÒskiej w roku 1908. Kompania ta liczyła 49 osób. Z Prus (¶ląsk i PoznaÒskie) przybywa rocznie około 5,000 pielgrzymów, na co składa się pieczęciowo od 45 do 50 kompanii.
